AVRUPALI YAZARLARDAN AB YETKİLİLERİNE AÇIK MEKTUP

AVRUPALI YAZARLARDAN AB YETKİLİLERİNE AÇIK MEKTUP (22 EKIM 2015)  

 

TELİF HAKKI YAZAR HAKKI DEMEKTİR  

 

Açıkça söyleyelim: Biz yazarlar,  Avrupa'daki telif/yazar haklarında her ne pahasına olursa olsun "reform yapma" ısrarınıza anlam veremiyoruz.

Avrupa Komisyonu, bir "Dijital Tek Pazar"ın oluşmasını desteklemek amacıyla yazar haklarına saldırmakla yanlış bir hedef seçmiştir, zira  yazar hakları, edebiyat eserlerinin yaratılması için ön koşuldur. Bu hakların zayıflatılması, gerektiği şekilde gelişmeye başlamadan dijital kitap pazarının kaynağını kurutmak anlamına gelecektir. Zayıflatılmış yazar hakları, yoksullaşmış edebiyat demektir.  

Yazar hakları, eserlerin yayılması önünde bir engel değildir. Çeviri izinleri, eserlerin tüm dillere çevrilmesini ve tüm ülkelere yayılmasını mümkün kılar. Yayma önündeki asıl engeller ekonomik, teknolojik ve mali engellerdir ve bir reform yapılacaksa hedefi tekeller, tescilli formatlar ve vergi kaçakçılığı olmalıdır.  

Avrupa Parlamentosu, Julia Reda tarafından hazırlanan raporu önemli değişikliklerle kabul ederek, yazar haklarını ve yaratıcı sektörlerin kırılgan ekonomik dengesini korumanın önemini açık ve güçlü bir biçimde bir kez daha vurgulamıştır. Maalesef, Parlamento aynı zamanda yazar haklarına yönelik –Komisyonca halen okurların ve diğer kullanıcıların ihtiyaçlarını karşılayan ulusal çözümler hiçe sayılarak yaratılabilecek, genişletilebilecek, zorunlu kılınıp standart haline getirilebilecek- geniş bir  istisnalar dizisinin önünü de fütursuzca açmıştır.  

Yazara haklarına getirilecek istisnaları çoğaltarak eser yaratmanın teşvik edileceği nasıl düşünülebilir? Kaç istisnadan sonra (kütüphaneler ve arşivler, dijital ödünç verme, araştırma ve eğitim amaçlı, metin ve veri madenciliği, şekil değiştiren kullanım, baskısı tükenen ve yetim eserler, vb.) istisnalar kural olacak ve yazar hakları istisna haline gelecektir?  

Yazar hakları, eserlerimiz üzerinde mali ve manevi haklara sahip olduğumuzu gösterdiği için vazgeçilmezdir. Yazar hakları Avrupa edebiyatının üzerinde yükseldiği temeldir; ülkelerimizin ekonomik zenginlik ve istihdam kaynaklarından biridir; yazar haklarının korunması bir bütün olarak kitap üretim zincirinin yaratıcılığı ve sürdürülebilirliği için mali kaynak sağlamayı güvence altına alır; yazar hakları yazarlar olarak kazancımızın temelidir. Eserimizin semeresinden yararlanmamızı sağlayarak özgürlüğümüzü ve bağımsızlığımızı garantiler. Himaye günlerine geri dönmek ya da olası kamu yardımlarıyla yaşamak istemiyoruz: Eserlerimizin geliriyle geçinmek istiyoruz. Yazarlık bir meslektir, boş zaman uğraşı değil.  

Yazar hakları geçtiğimiz birkaç yüzyıl boyunca kitabın halka ulaşmasını olanaklı kılmıştır ve gelecekte de dijital eserlerin gelişimini ve en geniş kitleye dağıtımını olanaklı kılacaktır. Geçmişin mirası olarak yazar hakları, yeni teknolojilerin kullanımıyla uyumlu, modern bir araçtır.  

Yazarları okurlarla karşı karşıya getirmekten vazgeçilmelidir. Edebiyat yazarsız olmaz; okursuz da işe yaramaz. Yazarlar yaşadıkları dünyanın değişimine ve gelişmelerine sonuna kadar açıktır. Yazarlar düşünce özgürlüğünü, ifade özgürlüğünü ve yaratma özgürlüğünü herkesten daha yüksek sesle ve tutkuyla savunurlar. Düşüncenin ve bilginin paylaşımından yanadırlar; bu, onların varlık nedenidir. Yazarlar, her şeyden önce okurdur.  

Biz Avrupalı yazarlar, Avrupa'yı yazar haklarına yönelik istisna ve kısıtlamaların kapsamını genişletme veya artırma planlarından vazgeçmeye çağırıyoruz. Özellikle yazarlar olarak giderek daha fazla maddi güvencesizlik içinde yaşadığımız göz önüne alındığında, bir tür "tazminat" güvencesi, eserlerimizden ticari yararlanma yoluyla elde ettiğimiz gelirin yerine geçemez. Avrupa'yı, yalnızca büyük dağıtım platformlarına ve diğer içerik sağlayıcılara yarayacak olan "her şeye ücretsiz erişim" iddiasının aldatıcı cazibesine karşı mücadeleye çağırıyoruz. Avrupa'yı sözleşmelerde istismara yönelik hükümleri önlemeye, eserlerimizin korsan dağıtımına karşı etkili mücadele yürütmeye ve özellikle dijital alanda kitapların değerinden daha adil bir pay almamıza yardım etmeye çağırıyoruz.  

Yaratma özgürlüğü ve Avrupa kültürünün yaşaması size de bağlı.